Keramiek

Pottenbakker, keramist, keramisch kunstenaar, keramisch vormgever, beeldend kunstenaar die met klei werkt. Er zijn heel wat typeringen voor kunstenaars die het materiaal klei gebruiken om hun ideeën beeldend vorm te geven. Klei is zacht, kneedbaar, amorf, flexibel en vormbaar en wordt na het stookproces hard en ongenaakbaar. Maar ook kwetsbaar en fragiel of stoer en krachtig, robuust en aards.

Keramiek wordt (evenals textiel en glas) vaak ondergebracht bij de ambachtskunsten of de toegepaste kunsten, omdat de keramische uiting meestal in verband wordt gebracht met functionele aspecten. In een vaas kunnen bloemen staan, uit een beker kun je drinken en op een schaal hoort fruit. Toch is de keramiek in Nederland het stadium van gebruiksgoed voor een belangrijke deel ontgroeid. Natuurlijk zweert de echte pottenbakker bij de gebruiksfunctie en wordt de traditie in ere gehouden.

Ambachtelijkheid staat dan ook hoog in het vaandel. Kennis van de materialen, technieken en gereedschappen is noodzakelijk om datgene te bereiken wat je wilt. De keramist wil het gehele proces, van de zachte klei tot het versteende object, in eigen hand houden en niet zelden de grenzen van het materiaal verkennen en tarten. Na het stoken ontstaat aardewerk (keramiek die op lage temperatuur, tot 1180°C, wordt gestookt) of steengoed (keramiek die boven de 1200°C wordt gestookt en daarna waterdicht is). Daarnaast is er porselein die wel tot 1400°C gestookt kan worden. Veel beeldend kunstenaars en vormgevers gebruiken het materiaal klei vanwege de specifieke kwaliteiten om er vrije vormen in keramiek mee te maken.

Karakteristiek voor de Nederlandse keramiek is de grote verscheidenheid. verscheidenheid die weerspiegeld wordt in het werk van de leden van de NVK. De container naast de vrije vorm, de pot (als oervorm) naast het sculpturale werk. Gebruiksvoorwerpen als serviezen, vazen, potten en schalen worden in grote aantallen en met veel enthousiasme gemaakt. Maar ook mens- en dierfiguren, abstracte plastieken en realistische objecten behoren tot het gebied van de keramisch kunstenaar.

De keramisten bewegen zich in het brede gebied van deze kunstvorm en gebruiken daarbij verschillende kleisoorten, van chamotte en rivierklei tot porselein en paperclay, combineren klei met andere materialen als hout, ijzer, staal, textiel, glas en andere, stoken in elektrische, gas- of houtovens, voegen wel of geen glazuren, oxides en engobes toe, decoreren op uiteenlopende en komen tot organische dan wel mathematische vormen. Kortom de Nederlandse keramist - en daarmee de exposanten van de tentoonstelling ODE AAN DE NATUUR - gaat zijn eigen gang: traditioneel, vernieuwend, experimenteel of behoudend.

Piet Augustijn
Hoofdredacteur KLEI keramiek magazine